دین و روشنفکران مشروطه

عصر مشروطيت با همه دستاوردها و كاستي ها تبلور تعامل انديشه هايي است كه هر يك نمايانگر قدرتهاي موجود در جامعه آن روز ايران است. 

 

حاكمان خودكامه و روشنفكران عمدتا غرب گرا طيفهاي صاحب نظر و تأثيرگذار بر روند اجتماعي و سياسي آن دوره هستند. چگونگي نگرش روشنفكران مشروطه به دين كه موجب اتخاذ مواضع متفاوت و متنوع در قبال سنت ها، عملكردها و حتي اعتقادات ديني و احيانا باعث بروز و ظهور انتقادات تند و سخت به آموزه هاي ديني مي شد، از مسائل قابل توجه نويسندگان و پژوهشگران است. دين چه به صورت اعتقادي و امري متعالي و چه به شكل نهادي اجتماعي در همه ابعاد زندگي بشر تأثيرگذار و سامان گراست . روشنفكراني كه جهت اصلاح گري اجتماعي قلم مي زدند، نمي توانستند به سادگي از كنار دين بگذرند. البته از آنجايي كه آنها عمدتا دانش آموخته علوم غربي بودند از ديدگاه علوم جديد به دين مي نگريستند كه همين امر خود باعث ايجاد چالش هايي در جامعه مي شد.

 

غلامرضا گودرزي در كتاب "دين و روشنفكران مشروطه" كه از سوي نشر اختران به چاپ رسيده، همين مسائل را پيگيري مي كند. نويسنده طي چهار فصل مباحث خود را ارائه مي دهد.

 

فصل اول كتاب، مقدمات و كليات بحث را بيان مي كند. نويسنده در اين فصل به طرح مسئله پرداخته و محدوده موضوع پژوهش را مشخص مي كند. در بخش پيشينه مطالعاتي به نقد و بررسي برخي از كتابهاي مرتبط با موضوع بحث پرداخته و در آخر نيز سؤالاتي را مطرح كرده كه قرار است در اين كتاب به آنها پرداخته شود.

 

فصل دوم كتاب در واقع به نوعي تكرار همين مرور مطالعاتي است. مباحثي چون اصلاح ديني، جامعه شناسي، اخلاق پروتستان و روح سرمايه داري، روشنفكري و دينداري، جامعه شناس ديني، دين و جامعه، فرهنگ و دين، نوگرايي ديني و دين و حكومت با تكيه بر كتاب هايي در همين زمينه يا با همين عنوان بحث و بررسي مي شوند.