ایران و قضیه ایران دو جلدی

سفرنامه لرد كرزن

جرج ناتانيل كرزن در ژانويه 1859 به دنيا آمد. او پس از آن كه دوره تحصيلات دبيرستان را با درجه ممتاز به پايان رسانيد، به رسم خانواده‌هاي اشرافي به كالج «ايتن» رفت و تحصيلات خود را در آنجا ادامه داد. وي از همان دوران جواني دچار غرور و خودبرتربيني بود و سوداي رياست داشت. درعين حال، همواره در كالج شاگرد اول بود و در طول دوران تحصيل، بيش از ديگر همسالانش موفق به كسب جوايز گوناگون شد.

او در هجده سالگي سرپرستي چند گروه از دانشجويان را برعهده گرفت و در اين كار از خود نبوغ قابل توجهي نشان داد. در سال 1878 به دانشگاه آكسفورد رفت و در همين دوران به هنگام اسب‌سواري، از اسب فرو افتاد و ستون فقراتش آسيب ديد به نوعي كه تا پايان عمر از اثرات آن در رنج بود. كرزن به دليل تبحري كه در نوشتن كسب كرده بود، عالي‌ترين جايزه ادبي دانشگاه آكسفورد را به دليل نگارش مقاله‌اي در باب بيت‌المقدس از آن خود ساخت.

وي همچنين در سال 1884 جايزه ديگري را در مسابقه مقالات تاريخي در دانشگاه آكسفورد برد و اين مسئله موجبات معروفيت او را فراهم آورد. كرزن در سال 1886 به عضويت مجلس مبعوثان انتخاب شد و پس از آن به مسافرت در اقصي نقاط جهان پرداخت.

در همين زمان وي به آسياي مركزي نيز سفر كرد و كتاب «روس در آسياي مركزي» را به رشته تحرير درآورد. سپس در سال 1889 با عنوان خبرنگار روزنامه تايمز به ايران آمد و به مسافرتي 6 ماهه در اين كشور پرداخت. او حاصل مشاهدات خود را در اين سفر در كتاب «ايران و قضيه ايران» نگاشت كه نخستين بار در سال 1892 انتشار يافت. «ايران و قضيه ايران»، آن‌گونه كه «جرج ناتانيل كرزن» بيان مي‌دارد حاصل مسافرتي است كه وي در سال 1889 ميلادي (مطابق با 1267 ه.ش و 1306 ه.ق) به ايران داشته و در طول اقامت خود در كشور ما، به گشت و گذار در اقصي نقاط آن پرداخته است.

بعلاوه كرزن در بخش پاياني سفرش سير و سياحتي نيز در خليج‌فارس داشته و دور تا دور آن را از نظر گذرانيده است.

اين سفر در زماني صورت گرفته كه ناصرالدين شاه، چهل و يكمين سال سلطنت خود را پشت سر مي‌گذارده است و هنگامي كه كرزن در خاك ايران روزهاي پركار و البته پردستاوردي را ....